Otrzymaliśmy odpowiedź na wysłane do Ministerstwa Gospodarki zapytanie dotyczące polityki klastrowej. Całość dokumentu do przeczytania poniżej.

 

Informacja dla portalu www.klastry.org.pl dotycząca klastrów i polityki klastrowej w Polsce, przygotowana przez Departament Innowacji i Przemysłu Ministerstwa Gospodarki

Tworzenie polityki klastrowej: inteligentne specjalizacje a klastry kluczowe

Polska gospodarka stanęła w obliczu konieczności zbudowania silnej i trwałej pozycji konkurencyjnej wobec innych gospodarek Unii Europejskiej oraz na rynkach globalnych.

W dzisiejszych warunkach konkurencyjność gospodarki powstaje w oparciu o badania, rozwój i innowacje (B+R+I).
W chwili obecnej na poziomie Ministerstwa opracowywany jest „Program Rozwoju Przedsiębiorstw”, który stanowić będzie element wykonawczy Strategii.
w obszarach o szczególnym znaczeniu dla konkurencyjności regionu w UE oraz obszarach koncentracji geograficznej w ramach Specjalnych Stref Ekonomicznych.
i wchodzenia najlepszych polskich klastrów w europejskie oraz globalne łańcuchy wartości dodanej. A także wspieranie nawiązywania współpracy z innymi klastrami w UE w tych samych obszarach lub na styku obszarów w celu wspólnego opracowania produktu, który ma potencjał stania się specjalnością eksportową także poza obszarem UE.

 

Obecnie coraz większego znaczenia nabiera działalność na rzecz promocji rozwoju przedsiębiorstw wdrażających rozwiązania innowacyjne. Niebagatelną rolę w tym procesie odgrywają klastry, określane mianem katalizatora procesów innowacyjnych w regionach. Dzięki swej specyfice opartej na tzw. potrójnej helisie – przedsiębiorcy – nauka – administracja, klastry stwarzają szczególne możliwości dynamicznego rozwoju sektora MŚP. Ministerstwo Gospodarki zwraca szczególną uwagę na znaczenie małych i średnich przedsiębiorstw w klastrach. Dla wielu przedsiębiorstw sektora MŚP taka działalność właśnie stwarza unikalne szanse rozwojowe związane z możliwością udziału w łańcuchu wartości klastra, łatwiejszym dostępie do usług świadczonych w ramach klastra oraz możliwości czerpania wiedzy z doświadczeń uczestników klastra.

Dzięki dynamicznemu wzrostowi liczby przedsiębiorstw w klastrze, ich rozwój może przyczyniać się do szybszego wzrostu gospodarczego, podniesienia produktywności, zwiększonych zysków, napływu inwestycji bezpośrednich, podwyższania eksportu, kreowania nowych miejsc pracy. Tworzenie klastrów w zaawansowanych technologicznie sektorach sprzyja poprawie innowacyjności polskich przedsiębiorstw.

Jesteśmy świadomi, że kształtowanie i rozwój klastrów w Polsce wymaga wdrożenia instrumentów wspierających, zachęcających do tworzenia tego rodzaju skupisk, opartych na wzajemnych relacjach świata biznesu i nauki we współpracy z władzami publicznymi na poziomie centralnym i regionalnym. Koncepcja rozwoju gospodarczego opartego o klastry wpisuje się w sposób szczególny w opracowaną w Ministerstwie Gospodarki przyjętą przez rząd w styczniu 2013 r. „Strategię Innowacyjności i Efektywności Gospodarki” (SIEG).

Propozycje działań wspierających rozwój klastrów wpisane „Programu Rozwoju Przedsiębiorstw” obejmować będą m.in. wzmocnienie instytucji otoczenia biznesu, zacieśnianie współpracy przedsiębiorstw z uczelniami i szkołami wyższymi, wsparcie na rynkach globalnych (promocja i instrumenty finansowe) oraz instrumenty zwrotne na zakup nowoczesnych technologii.

Współpraca na rzecz innowacyjności i rozwoju klastrów odbywać się będzie na dwóch poziomach: regionalnym i centralnym w oparciu o listę tzw. regionalnych klastrów kluczowych i krajowych klastrów kluczowych. Koncepcja klastrów kluczowych na obu poziomach powinna mieć ścisły związek z nową koncepcją w UE, nazywaną inteligentną specjalizacją, która po zidentyfikowaniu przez poszczególne regiony będzie stanowić element strategii rozwoju regionów.

Działania na szczeblu regionalnym służyć będą powstawaniu nowych i wspieraniu już istniejących klastrów z regionów i dotyczyć będą rozwijania współpracy istniejących klastrów z dużymi przedsiębiorstwami, instytucjami otoczenia biznesu, jednostkami samorządu terytorialnego oraz ośrodkami naukowymi w celu uzyskania większej spójności działania klastra i rozwoju jego strategii, rozwojowi nowych produktów i usług innowacyjnych klastra, których zakupem zainteresowany jest przemysł w regionie lub władze lokalne, pod warunkiem jego wytworzenia w ramach klastra. Na poziomie regionalnym prowadzone będą również działania na rzecz wspierania nowych klastrów powstających

Działania na szczeblu centralnym koncentrować się będą na klastrach kluczowych, które zostaną objęte wsparciem dla dużych projektów inwestycyjnych, zmierzających do tworzenia nowych produktów, technologii i wchodzenia najlepszych polskich klastrów w europejskie oraz globalne łańcuchy wartości dodanej, a także wspieraniu współpracy z innymi klastrami w UE w tych samych obszarach lub na styku obszarów w celu wspólnego opracowania produktu posiadającego potencjał zostania specjalnością eksportową poza obszarem UE.

Jeżeli chodzi o wspieranie sektorów i klastrów tradycyjnych w Polsce, nasze doświadczenia pokazują, iż klastry powstają przede wszystkim w zaawansowanych technologicznie sektorach, tj. sektor teleinformatyczny czy sektory przemysłów kreatywnych. Należy jednak zauważyć, że klastry powstają także w sektorach tradycyjnych. Najlepszym przykładem mogą być tu klaster drzewny, klastry przemysłu meblowego, klaster budowlany, klaster surowcowy, klaster obróbki metalu, klaster zdrowej żywności, klastry dedykowane zdrowemu stylowi życia, a także turystyce.

Założenie wspierania klastrów w ramach Strategii, a w konsekwencji również PRP (Programu Rozwoju Przedsiębiorstw) ma charakter horyzontalny i jest uzależnione od prowadzonej działalności innowacyjnej. Uzyskanie wsparcia jest możliwe na każdym etapie rozwoju klastra.

W kontekście pomocy finansowej dla klastrów większość udzielanej dotychczas pomocy finansowej, służącej wspieraniu klastrów oraz instytucji otoczenia biznesu, miała charakter bezzwrotnych dotacji, bez względu na poziom ryzyka przedsięwzięcia.

W nowych programach coraz Ministerstwo Gospodarki skłania się do wdrażania szerszego wachlarza instrumentów zwrotnych, przeznaczanych np. na zakup maszyn i urządzeń. Pewną część wdrażanych instrumentów stanowić będą bezzwrotne formy grantowe przeznaczone na realizację projektów charakteryzujących się większą dozą ryzyka w zakresie B+R. Innymi planowanymi instrumentami wsparcia będą: ulgi podatkowe na badania, rozwój i innowacje (B+R+I), wsparcie funduszy kapitału podwyższonego ryzyka, praw własności intelektualnej, rozwoju kadr oraz wsparcie przedsiębiorstw na globalnych rynkach (promocja + instrumenty finansowe).

Promocję działalności struktur klastrowych zamierzamy oprzeć na instrumentach wsparcia całego procesu innowacji na każdym etapie rozwoju klastra, niezależnie od poziomu zaawansowania struktur klastrowych oraz poziomu innowacyjności produktów oferowanych przez dany klaster. Spodziewamy się, że na pewnym etapie rozwoju struktury klastrowe mogą być zainteresowane pełną komercjalizacją swoich działań. Pytaniem pozostaje jednakże kiedy i w jakich warunkach mogłoby to nastąpić.

Jedną z form promocji dla klastrów na poziomie krajowym będzie wspieranie dużych projektów inwestycyjnych, zmierzających do tworzenia nowych produktów, technologii

Istotnym elementem działań władz publicznych w tym obszarze będzie wzmacnianie zdolności do konkurowania na rynkach zagranicznych przedsiębiorców branż eksportowych, wyróżniających się innowacyjnym designem produktów, współpracujących w ramach klastra, m.in. poprzez prowadzenie doradztwa w zakresie strategii działania i strategii internacjonalizacji.